चहाच्या वेळेस घराकडे पावले वळली. आमच्या घराच्या अलीकडेच काही अंतरावर नंदाचे घर लागत होते. घराच्या दाराज्याला उंबरठा होता. त्यावरच ती बसलेली होती. लांबूनच तिला पाहून मान खाली घालून मी निघालो. मनात म्हटले, ‘ हि बया काय हात लावून द्यायची नाही. तशी पण गावची पोरे व सासऱ्याचा लवडा खाऊन मस्त उताटली आहे. कशाला हिच्या नादाला लागयचं ? नाहीतरी कुठे अशी हि अप्सरा लागून पडली आहे ? बघायला गेलं तर काळी…नाक ना नक्षा !’ मनाशी असे बोलत मी निघालो. तिचे घर जवळ आले तशी मनाला एक अनामिक हुरहूर लागली होती. चोरट्या पावलांनी तिच्याबद्दलचे सुप्त आकर्षण मनात आले होतेच. त्यामुळे तिने मला हाक मारावी व घरी बोलवावे असे आले होते. तिच्या घराजवळ आलो….दारासमोरून गेलो….चालण्याचा वेग मुद्दाम कमी केलेला होता ..पण दरवाजा ओलांडून पुढे गेलो तरी तिने काही आवाज दिला नाही…एकप्रकारे विषण्ण मनःस्थितीत मी पुढे सटकलो. काही पावलं पुढे आलो. आता मुद्दामहून मला चालण्याचा वेग कमी करण्याची गरज नव्हती.
अपेक्षा भंग झाल्याने तो आपोआपच कमी झालेला होता. दुसऱ्या दिवशी दुपारी ती परत आली. बरच वेळ बसली. मी यावेळी ठरून तिच्याकडेच बघत होतो. तिचा चेहरा मात्र निर्विकार होता. जणू हा खेळ तिला माहितीच नाही ! मी तिच्याकडे बरच वेळ रोखून पाहीलं..पण ती ढिम्म ! काहीच हालचाल नाही. किंवा कालच्यासारखे छातीच्या शिखरांचे दूरदर्शन नाही. मी काही वेळ वाट बघितली. मग वैतागून उठलो. ती मात्र आईशी बोलतच बसली होती. मी दारात आलो व मागे वळून पाहिले. कॉटवर आई व ती समोरासमोर बसलेल्या होत्या. आईची पाठ दाराकडे होती. त्याचा फायदा घेण्याचे मी ठरवले आणि दारातून मागे वळून पाहताना मी माझा हात प्यांटच्या झिपच्या भागावर ठेवला व वरून हात घासल्यासारखा केला. जणू काही नंदाकडे बघून मुठ मारतोय अथवा लवडा घासतोय असा ! मला कल्पनाही नवह्ती कि माझ्या या कृत्याचे असे परिणाम होतील. नंदाने बोलता बोलता डोळे विस्फारले व माझ्याकडे बघतच राहिली. आईच्या लक्षात येईल हे हेरून मी लगेच सटकलो.
मागे काय झाले माहिती नाही. ‘ साली, मला खेळवते काय ? मी पण असले खेळ खेळण्यात तुझा बाप आहे म्हटलं ! या असल्या खेळात आपण शाळेत असतानाच मास्टरी मिळवली आहे. तुझे नशीब समज, काल आणि आज आई होती व तू आमच्या घरात होतीस..एकटी भेटली असतीस तर पार कुटून काढली असती तुला !’ असे मनात नाना विचार आणत मी बाहेर फिरत होतो. गावाकडे सौंदर्याचे निरनिराळे नमुने दिसत असले तरी एक तोटा असतो. तो म्हणजे मुद्दाम अंगचटीला जाता येत नाही.
त्याशिवाय नुसत्या कपड्यांवर पाहून समाधान होत नाही पण विना कपड्यांचे देह किंवा कमी कपड्यांचे देह शहरात जसे बघायला मिळतात तसे गावाकडे बघायला मिळणे मुश्कील ! कालच्यासारखाच मी संध्याकाळी घरी परत येऊ लागलो. नंदा कालच्यासारखीच दारात बसलेली होती. पण यावेळी मात्र मी कसलीच अपेक्षा मनाशी बाळगली नव्हती. त्यामुळे एकप्रकारे निर्धास्त होऊन व ताठ मानेने मी निघालो होतो. तिच्या घरासमोरून जात असताना अचानक आवाज आला, ” आमच्या घरी यायचं नाही अशी शपथ घेतलीया वाटतं !” या उद्गारांनी मी थबकलो.
नंदाचाच आवाज होता. मी तिच्याकडे पाहीलं. ती आता दाराला टेकून उंबऱ्याच्या आत उभी होती. मी तिच्याकडे पाहीलं, कालचेच मिश्कील व खट्याळ भाव चर्येवर होते. पण मी त्याला भुललो नाही. ” असं काही नाही. पण बोलवल्याशिवाय उगाच का जायचं दुसऱ्यांच्या घरी !” मी उत्तरलो. तशी जराशी हसत ती म्हणाली, ” तर ..तर..म्हणे दुसऱ्यांच्या घरी ! इतकं काय आम्ही परकं आहोत ? “यावर मी काय बोलणार ? माझाय्ही नकळत माझी पावलं तिच्या घराकडे वळली. मी येत आहे हे पाहताच ती आत गेली. मी तिच्यापाठोपाठ आत गेलो. घराची रचना साधी अशीच होती. बाहेर हॉल असला तरी एक कॉट होती. बहुतेक सासरा इथे झोपत असावा. आत जाताना उजव्या बाजूला बेडरूम होती तर एकदम पुढे सरळ किचन. कॉटवर बसल्यावर किचन दिसत होतेच. हॉलमध्ये एकही खिडकी मात्र नव्हती.
त्यामुळे संध्याकाळ झाल्यावर लाईट शिवाय वावरणे तसे कठीणच ! मी आपला कॉटवर जाऊन बसलो. ती यावेळी किचनमध्ये होती. ती आत gas पेटवत होती. काही क्षण गेले व एक पद्धत म्हणून ती पाण्याचा ग्लास घेऊन बाहेर आली व माझ्याकडे तो दिला. खरेतर पाण्याची मला अजिबात गरज नव्हती पण औपचारिक संस्कारांना आपण किती बांधलेले असतो ते आपल्याच लक्षात येत नाही. गरज नसताना मी पाण्याने भरलेला ग्लास हाती घेतला. अर्थात ग्लास हाती घेताना – देताना स्पर्श होणार हे गृहीत धरलेले असतेच..पण का कुणास ठाऊक..तिच्याही हातून ग्लास सुटेना व मी सुद्धा काही जोर न लावता ग्लासला नुसता हात लावला होता..प्रत्यक्षात माझी बोटे होती तिच्या बोटांवर..जराशी पकड बसली…..” आह ..!”कसलेही कारण नसताना व काहीही नसताना तिने हा हुंकार दिला ! वास्तविक ३ मुलांची आई, रोज नवऱ्याचा लवडा खात असलेली हि बाई असल्या स्पर्शाने रोमांचित होणे शक्य नाही.
बहुतेक मला तापवण्याची ती क्रिया असावी. पण हे मला तेव्हा उमगले नाही ! तिच्या त्या हुंकाराने मी भारावलो. ‘ आपल्यात काहीतरी जादू आहे..आपल्या स्पर्शात..म्हणून ती ओमंचित झाली..शहारली…’ वास्तविक ती खरा तर मी शहारलो होतो ! स्त्रियांचा स्पर्श मला काही नवीन नव्हता पण जेव्हा आपण धाडसी वृत्तीने एखाद्या स्त्रीला स्पर्श करतो ती भावना काही वेगळीच असते. तिनेच आपला हात अलगद सोडवला व ती आत गेली. तिच्या पाठमोऱ्या देहाकडे हावरटपणे मी बघत होतो. तिच्या नितंबाची ती मोहक हालचाल पाहताना माझ्या लवड्यात चांगलीच खळबळ माजली होती. मांड्यांच्या मध्ये त्याला मी दाबून बसलो होतो. वास्तविक आमचा गेम उघडउघड चालला होता पण का कोण जाणे..इतक्यात आपण जास्त पुढे जाऊ नये असेच मला वाटत होते. काही वेळ गेला.
तिने चहा ठेवला होता ते वासावरून मी समजून गेलो. ” जास्त गोड चहा चालेल का ? ” ” चालेल !”, ” बिनदुधाचा चहा चालतो का ? आमच्यात दूध नाही. दूध संपले आहे.” अशी आमची प्रश्नोत्तरे हॉल टू किचन अशी चालू होती. तिच्या शेवटच्या प्रश्नावर मी उत्तर देणार होतो, ‘ बिनदुधाचा चालेल कि…तू फक्त ये इकडे त्यात कुठून कसं दूध टाकायचं ते मी बघतो…….’ पण बोलण्याचे धैर्य झालं नाही. फक्त ” हो..चालेल !” इतकेच बोलून गप्प बसलो. काही वेळाने कपबशीची खुडबुड झाली व दोन हातांत तों कपबश्या घेऊन ती आली. बाहेर येताना तिच्या तोंडावर तेच हास्य होतं. त्याचा उलगडा मला काही होत नव्हतं. ” तसं आमच्यात रोज दूध असतं पण आज तुला मात्र मिळालं नाही. तेव्हा आज बिनदुधाचा घे ..चहा !” माझ्याकडे कपबशी देता देता ती बोलली.
कपबशी घेत असताना मी कपात अजिबात बघितलं नव्हतं. माझं सर्व लक्ष तिच्या चेहऱ्याकडे, छातीकडे व मांड्यांच्या मध्येच होतं. ती बोली तेव्हा काहीतरी बोलायचं म्हणून मी तोंड उघडलं, ” तुमचं दूध कसं संपल ?…” अन मी जीभ चावली. डोक्यात सारखा तिचाच विचार व तिच्या कल्पना असल्याने मी पटकन बोलून गेलो. आणि बोलून गेल्यावर माझ्या लक्षात बोलण्यातील चूक आली पण बाण सुटला होता ! तिच्या चर्येवर आश्चर्याचे भाव होते. वास्तविक मी गडबडून जायला पाहिजे होतं पण ती गडबडली. गडबडीने माझ्याकडे कपबशी देऊन ती बाजूला कॉटवर बसली. ती काही बोलली नाही. ‘ झाक मारली अन तोंडाचे गटार खोलले ‘ असे मी स्वतःला बोलू लागलो.
यावेळी कपात पाहीलं तर चहा दुधाचाच होता ! ती माझी फिरकी घेत होती तर..पण नकळतपणे मी तिचीच फिरकी घेऊन बसलो होतो. कसाबसा जिभेला चटका बसत असतानाही तो चहा मी घटाघटा पिऊन टाकला. ती मात्र सावकाशपणे बशीत चहा ओतून त्यावर फुंकर मारत पीत होती. फुंकर मारताना होणारी तिची ओठांची हालचाल पाहून, आपल्या लवड्याला तिचे ओठ असेच टेकले तर ….अशी कल्पना मनात आली आणि लवडा पुन्हा उसळ्या मारू लागला. मी गडबडीने चहा संपवला व कपबशी बाजूला ठेवली. खरे तर आता उठून जाणे श्रेयस्कर होते पण मला तिच्यासमोर उठणे अवघड वाटत होते. कारण, माझ्या प्यांटमधला बांबू किती ताठला आहे हे तिच्या लगेच ध्यानी आले असते.
शर्ट तुम्ही प्यांटच्या आत इन केला कि असा प्रॉब्लेम होतोच ! काही वेळाने तिचा चहा संपला व दोन्ही कपबश्या घेऊन ती उठली. ” कसा वाटला..आमच्या घरचा बिनदुधाचा चहा ?” तिने आत जाता जाता विचारले. मी फक्त हसून मान डोलावली. तोंड उघडल्यावर भलतेच काही तरी बाहेर पडेल या भीतीने ! ती कुल्ले मटकावत आत गेली. तिच्या डौलदार चालीने आता लवडा पिसाटून गेला. मी झटकन उठलो व पळतच घरी आलो आणि तडक बाथरूम गाठले. हस्तमैथुन हे किती मोठे वरदान आहे हे अशावेळी मनाला पटून जाते पण बघायचं कसं ? थोडा विचार केला व पावलांचा फारसा आवाज न करता मी पुढे निघालो व काही अंतर कापल्यावर रस्त्याच्या डाव्या बाजूला खाली उतरलो व त्या आवाजाच्या दिशेने निधालो. जपून पाय टाकत मी पुढे आलो.
बागेचे कुंपण लागले. त्या कुंपणाला लागून पेरू व डाळींब होते. त्या झाडांच्या पुढे काही अंतरावर मला पुढचे चित्र दिसले…झाडांची पाने व फांद्या आडव्या येत असल्याने क्लियर काही दिसत नव्हते पण जवळपास उतारवयाला लागलेला एक म्हातारा व त्याच्याच वयाची बाई यांची झटापट चालली होती. म्हातारा बहुतेक बागेचा रखवालदार किंवा मालक असेल व ती बाई तर ओळखीची होती. ओळखीची म्हणजे रोजगारावर काम करणारी होती. आमच्याही शेतात ती अनेकदा काम करायला आलेली मी पाहिलं होतं.
ती खाली झोपली होती. म्हातारा तिच्यावर होता. तिचे पाय गुडघ्यात वाकून पोटाशी आले होते. अंगावरील लुगडे कमरेच्या वर होते. तिच्या काळ्या पण जाड पायंचा विळखा म्हाताऱ्याच्या ढुंगणावर होता. म्हातारा सगळा जोर लावून आपली कंबर हलवत होता. बराच वेळ झटापट करून अखेर म्हातारा गळाला. पाणी सुटले तसा बाजूला कलंडला. म्हातारा बाजूला होताच ती बाई चटकन उठली. आपले लुगडे सावले. तोवर म्हातारा जरा हुशार झाला होता. त्याने उठून उभा राहून आपल्या धोतराला कंबरेभोवती गुंडाळले व बाजूलाच पडलेला सदरा उचलून त्यातील काही पैसे काढले व म्हातारीच्या हातात कोंबले.
म्हातारीने ते घेतले व चटचट पाय उचलत ती गावच्या दिशेने निघाली. रिकामा झालेला म्हातारा शिट्टी वाजवत बागेतून पुढे गेला. त्या बाईचा किंवा म्हाताऱ्याचा पाठलाग करण्याची माझी इच्छा नव्हती. ते निघून गेल्यावर मी रस्ता धरला. म्हातारीला बघून मी काही चेकाळ्लो वगैरे नाही किंवा तिला पकडून झवायची मला इच्छाही झाली नाही पण…पण..त्या हुंकारांनी व त्या झवाझवीने माझी वासना मात्र उफाळली होती. मनात नंदाचे विचार आणखीन बळावले होते. तिच्या आठवणीने मी एकप्रकारे पेटून उठलो. झपझप पाय टाकत मी गावात कधी आलो ते समजलेच नाही. यावेळी पूर्ण अंधार पडला होता. घड्याळ पाहिलं तर त्यात साडेसात वाजून गेले होते. घरातील सगळे वाट बघत असतील म्हणून मी घराच्या दिशेने वेगाने निघालो. वाटेत नंदाचे घर लागलेच …मी चोर नजरेने पाहिले…ती दारात नव्हती. थोडे वाईट वाटले.
गेले दोन दिवस तिची एकप्रकारे सवय झाली होती..त्यामुळे थोडे वैषम्य वाटून गेले. घरी गेलो. अपेक्षेनुसार सर्व माझीच वाट बघत होते. शेतात किंवा विहिरीकडे गेलो होतो असे सांगण्यात काही अर्थ नव्हता. होतो गावात असे म्हणून वेळ मारून नेली. चहापाणी करून परत घरातून बाहेर पडलो. मुद्दाम हळूहळू चालत नंदाच्या घरासमोरून निघालो. यावेळी तरी ती असेल अशी अपेक्षा होती आणि …” आज बारा चुकवून गेलास ?” तिचा आवाज कानी पडला. अपेक्षित असले तरी अनपेक्षित असेच होते ! मी जरा दचकलो आणि वळलो. ती दारात उभी होती. काही ना बोलता मी तिच्याकडे गेलो व दाराच्या बाहेर उभा राहिलो. ” नाही म्हटलं, आज बरा चुकवून घरी गेलास ! आला नाहीस, कालच्यासारखा …..बिनदुधाचा चहा प्यायला !” डोळे मिचकावत व शब्दांवर जोर देत ती बोलत होती. त्या ठसक्यातील बोलण्याने व तिच्या दर्शनाने मांड्यंत खळबळ माजात होतीच. ” नाही, आज जरा घरी जायला उशीर झाला. आत्ताच घरी आलो चहा घेतला व जरा बाहेर फिरून यावं म्हणून बाहेर पडलो !” मी उत्तर दिले. ” खोटं ! ” बोलण्यात तोच ठसका. ” मला नाही दिसलास ते ? मी इथेच होती कि ..!” ती म्हणाली. ” नाही, मी मघाशी पाहिलं. पण तुम्ही दिसला नाहीत.” मी अभावितपणे बोलून गेलो. तशी ती हसली. ‘ हात तिच्या मायला! कशाला आपण बोललो ? आता ती जास्तच चेकाळेल !’ मी मनात म्हटलं. ” आता चहा घेतला आहे तर मग..चहा राहू दे.
आज जेवायला ये.” तिच्या बोलण्यातून काही धागा लागतोय का हे मी बघत होतो पण ती सापडत नव्हती. ” जेवायला नाही जमणार. बसायला येईन कि ……तुमच्यात..!” शेवटच्या शब्दात ‘ तुमच्या ‘ हे स्पष्ट उच्चारून ‘ त ‘ चा उच्चार मी अस्पष्ट केला. याचा अर्थ ती समजून गेली. कारण ती जरा हसली व आत वळली. ‘ वळताना तिने मला नजरेने आत यायचा इशारा केला का ?’ हा प्रशन मला पडला. काही क्षण गेले.’ वळून आंत जाताना तिच्या डोळ्यांच्या पापण्या फडफडल्या होत्या पण याचा नेमका अर्थ काय ? जाऊ दे अर्थ, घरात जाऊन बघू तरी ‘ असा विचार करून मी आत शिरलो. मी घरात येईन किंवा नाही याबद्दल नंदा देखील थोडी साशंक होती. ती यावेळी किचनमध्ये काहीतरी खुडबुड करत होती. मी तडक किचनमध्ये गेलो दाराच्या चौकटीला टेकून उभा राहिलो. ती किचनच्या कट्ट्याला टेकून पाठमोरी उभी होती.
माझी वखवखलेली नजर तिच्या पार्श्वभागावर होती. ‘ निर्वस्त्र असे तिचे नितंब कसे दिसत असेल ?’ असा विचार मनात डोकावला व खाली जरा हालचाल झाली. प्यांटमध्ये लवडा चुळबुळ करत होता पण आज लपवाछपवी करायची नाही असेच मी ठरवले होते. त्यामुळे लवडा उठू दे, तिला दिसू दे पण आपण आता माघार घ्यायची नाही हा माझा निर्धार बनला होता. तिचे काम आपले चालूच होते. कदाचित माझी नजर तिच्या पाठमोऱ्या देहावर फिरत आहे याची तिला जाणीव असावी. बायकांना काय आणि पुरुषांना काय..कोणी आपल्याकडे रोखून बघत आहे हे सहज समजते म्हणा ! नंदाचे देखील तेच झाले. किंबहुना मी तिला बगःवे अशीही तिची अपेक्षा असावी ! काही क्षण गेले.
ती म्हणाली, ” मी जेवण करते तोवर बाहेर बसून टीव्ही बघणार असलास तर बघ !” असे काही ती सुचवेल याची मला अपेक्षा अजिबात नव्हती. त्यामुळे मी आधी जरा गोंधळलो. म्हणजे मला पटकन असे उत्तर सुचलेच नाही. ” मी काय म्हणते ? कधी कधी माणसान बोलण्याक्डेही लक्ष द्यावं म्हणलं !” बाकी काही का असेना नंदा बोलण्यात मस्त चाप्टर होती. मी आता जरा सावरलो होतो. ” एकटाच टीव्ही बघत काय हलवू ?” बोलताना ‘ काय ‘ हा शब्द मी जरा अस्पष्टसा उच्चारला. मला आता तिची प्रतिक्रिया आजमवायची होती. माझे शब्द कानी पडताच ती जरा चमकली. भाकरीचे पीठ मळत ती कट्ट्याजवळ उभी होती. पीठ मिळण्याची तिची हालचाल बंद झाली. काहीच क्षण गेले व मागे वळून तिने बघितले. चर्येवर अविश्वास व खट्याळ हास्याचे संमिश्र भाव होते.
” मग लग्न करून टाक ! म्हणजे एकट्याने हलवत बसायला नको …पाय !” शेवटचा शब्द तिने किंचित पॉज घेऊन उच्चारला. बस्स ! मला इतकेच पाहिजे होते. नंदा कुठपर्यंत साथ देईल याची मला आधी शंकाच होती पण तिच्या या उत्तरावरून मी समजून चुकलो कि, नंदही आता उत्सुक झाली आहे. या खेळाचा शेवट आता अंथरुणात होणार हे नक्कीच ! पुढाकार कोणी घ्यायचा हाच एक मोठा प्रॉब्लेम होता. अखेर मी मनाशी निर्णय घेतला.